Δασικές Πυρκαγιές … μικρές
αλήθειες για μια επώδυνη καταστροφή.
Οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν μια
σκληρή πραγματικότητα για όλα τα μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα.
Η πορεία των μεσογειακών δασών στο
πέρασμα των χρόνων είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τις δασικές πυρκαγιές που συνήθως είναι καταστροφικές
αν και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθούν ακόμη και ως ‘’ευεργετικές ‘’
μια αποτελούν μέθοδο φυσικής αναγέννησης του δάσους.
Η δασοπονική επιστήμη τις θεωρεί
μέρος της διαχείρισης των δασών. Με κατάλληλους χειρισμούς θα προσπαθήσει από
την καταστροφή να βάλει τις βάσεις για τη δημιουργία ενός ζωντανού και υγιούς
δάσους.
Η Πολιτεία από την δική της πλευρά οφείλει
και πρέπει να λαμβάνει όλα εκείνα τα μέτρα
που θα τις αποτρέψουν, θα μειώσουν την έκταση τους και φυσικά να φροντίσει για
την τιμωρία όσων από αμέλεια ή δόλο
προκαλούν πυρκαγιές.
Στη χώρα μας με το νόμο 2612/98 η
ευθύνη της πρόληψης είναι αρμοδιότητα των δασικών υπηρεσιών της χώρας ενώ η
καταστολή ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος.
Η πρόσφατη δασική πυρκαγιά της
Ανατολικής Αττικής αντιμετωπίστηκε άμεσα, από τις γυναίκες και τους άνδρες του
Πυροσβεστικού Σώματος οι οποίοι συνεπικουρούμενοι από στελέχη της πολεμικής
αεροπορίας, δημοτικών υπηρεσιών, φορέων και εθελοντών όλοι μαζί πέτυχαν το μικρότερο κόστος σε δασική γη και
περιουσίες.
Ηθική ανταμοιβή των εμπλεκόμενων στην
κατάσβεση ήταν το πλήθος θετικών σχολίων για το έργο όλων και ειδικότερα των Πυροσβεστών
και των Αεροπόρων σχόλια ευγνωμοσύνης που εκφράστηκαν τόσο από πολίτες όσο και από μέσα ενημέρωσης
αλλά και εκπροσώπους της ελληνικής πολιτείας.
Σχεδόν αμέσως , αυτοματοποιημένα θα έλεγε
κανείς , κι ενώ ακόμη μαίνονται πυρκαγιές σε διάφορες περιοχές της χώρας, οι ίδιοι
κύκλοι και οργανώσεις προσπαθούν να μας πείσουν πως η ανάθεση της
δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα έχει μόνο αρνητικό ισοζύγιο κι ενώ τάχα ο
αριθμός των πυρκαγιών παραμένει σταθερός τα αποτελέσματα είναι πενιχρά.
Ας δούμε όμως κάποιες αλήθειες που εντέχνως κάποιοι
ξεχνούν να μας πουν.
Δε θα μπούμε καθόλου στην παγίδα να
παίξουμε με τη στατιστική και τη στρέβλωση της όποιας πραγματικότητας θετικής ή
αρνητικής, με τη βοήθεια των αριθμών.
Οι δασικές πυρκαγιές είναι μια σκληρή
μεσογειακή πραγματικότητα. Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί τους όπως ζούμε
με τους σεισμούς.
Η πρόληψη είναι η αρχή του παντός….
Η εκπαίδευση όλων μας, πολιτών και
επαγγελματιών, η διάθεση κονδυλίων για την καλλιέργεια του δάσους, η νομική
θωράκιση των δασών και η μείωση των αστικών πυκνώσεων μέσα σε δασικές εκτάσεις,
το δασολόγιο και η επίλυση ιδιοκτησιακών αμφισβητήσεων θα αποτελέσουν ξεκάθαρα μια διαχρονική ασπίδα
προστασίας για το σύνολο των δασών.
Για μια χώρα με 49% σχεδόν δασοκάλυψη η προστασία των δασών
πρέπει να είναι πολιτική πρώτης γραμμής αμέσως μετά την Άμυνα και την
Παιδεία. Δυστυχώς όμως η οικονομική
δυσπραγία των τελευταίων ετών συνέτεινε στο να παραμένει η διάθεση κονδυλίων
για την πρόληψη και θωράκιση των
δασών σε χαμηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να
διαμορφώνεται μια ζοφερή κατάσταση σε ότι αφορά τα δάση και την προστασία τους.
Ας δούμε όμως τι πράττουμε ως χώρα στον τομέα της καταστολής δηλαδή όταν πλέον
ο εφιάλτης της φωτιάς χτυπά την πόρτα
μας.
Η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών όπως προείπαμε ανατέθηκε επισήμως στο
Πυροσβεστικό Σώμα το έτος 1998. Από τότε αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα και
ευθύνη παράλληλα με το πλήθος των υπόλοιπων δραστηριοτήτων του (πλημμύρες,
διασώσεις, παροχές βοηθείας, συνδρομές σε φορείς, αναζητήσεις ατόμων, υπηρεσίες
προληπτικής πυρασφάλειας κα πολλά άλλα.)
Μέσα στα σχεδόν είκοσι χρόνια πού
πέρασαν μια μεγάλη σειρά αλλαγών και πλήθος οργανωτικών διαδικασιών
εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται σήμερα από το Πυροσβεστικό Σώμα. Ας εστιάσουμε σε
κάποιες εξ αυτών
Ø Συντάχθηκαν σχέδια αντιμετώπισης πυρκαγιάς για κάθε
δασική περιοχή της χώρας, τα οποία κάθε έτος επιδέχονται επικαιροποίηση και
προσθήκες με νέες πληροφορίες.
Ø Απαγορεύθηκε το άναμμα φωτιάς στην
ύπαιθρο από 1 Μαΐου έως 31 Οκτωβρίου και επιτηρείται η εφαρμογή της απαγόρευσης
με περιπολίες και εφαρμογή νομικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων
Ø Πριν την έναρξη της αντιπυρικής
περιόδου γίνεται αναγνώριση του δασικού οδικού δικτύου και καταγραφή των
προβλημάτων
Ø Κατά την χειμερινή περίοδο γίνονται
επαφές με όλους τους φορείς πολιτικής προστασίας και υπάρχει μητρώο προκειμένου
να υπάρξει δυνατότητα άμεση; επικοινωνία
και δράσης σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Ø Οι δασικοί χάρτες έχουν βελτιωθεί και έχουν προστεθεί
πλήθος πληροφοριών πυροσβεστικού ενδιαφέροντος ( σημεία υδροληψίας, ποιότητα
οδικού δικτύου, είδη βλάστησης κ.α.)
Ø Ο δείκτης κινδύνου δασικής πυρκαγιάς
καθημερινά είναι αυτός που ορίζει τη λήψη έκτακτων μέτρων ή ετοιμότητας πέραν
των όσων περιγράφουν τα επιχειρησιακά σχέδια.
Ø Γίνεται προανάκριση για τα αίτια των
πυρκαγιών και πλήρης στατιστική καταγραφή των συμβάντων , των εκτάσεων και του
είδους της βλάστησης.
Ø Οργανώθηκε από την υπηρεσία Πληροφορικής του Σώματος ένα άρτιο
πληροφοριακό σύστημα παρακολούθησης της κατάστασης όλων των πυρκαγιών
αγροτοδασικών αλλά και αστικών- δασικών με real time καταγραφή της κατάστασης του
συμβάντος της χαρτογραφικής απεικόνισης του και φυσικά των δυνάμεων που
επιχειρούν σε αυτό.
Μάλιστα
η εφαρμογή με μια απλή ματιά δίνει πληροφορίες για τις καιρικές συνθήκες, την
ταχύτητα του αέρα, την υγρασία, πιθανότητα βροχόπτωσης κ.α.
Ø Το πληροφοριακό επιχειρησιακό σύστημα
του σώματος εξελίσσεται και το νέο σύστημα
που ήδη πιλοτικά λειτουργεί δίνει ακόμα
περισσότερες δυνατότητες και επιχειρησιακές πληροφορίες όπως θέσεις οχήματος,
ανταλλαγή πληροφοριών κειμένου και εικόνας, καθώς και βασικές πληροφορίες όπως
διαθεσιμότητα νερού και καυσίμου , λειτουργία αντλίας και μηχανής, ιστορικό
πορείας κ.α.
Επειδή μας κατηγορούν ότι επενδύουμε στην αεροπυρόσβεση και περιμένουμε
τη φωτιά να έρθει στην άκρη των δρόμων ας εστιάσουμε στον τρόπο που
οργανωθήκαμε σε επίπεδο συντονισμού και στη συνέχεια στη φιλοσοφία της αντιμετώπισης
των πυρκαγιών
v Σε κάθε διοικητική περιφέρεια της
χώρας λειτουργούν Περιφερειακά
Επιχειρησιακά Κέντρα (ΠΕ.Κ.Ε.) για τον καλύτερο συντονισμό και επιτήρηση του τρόπου δράσης των υπηρεσιών του Σώματος
στα συμβάντα.
v Τα περιφερειακά κέντρα ελέγχουν τις υπηρεσίες της δικαιοδοσίας στους
και αναφέρονται στο Εθνικό Κέντρο του Πυροσβεστικού Σώματος ( Ε.Σ.Κ.Ε./199
Σ.Ε.Κ..Υ.Π.Σ.).
v Επίσης άμεσα σε χρόνο ακόμη και κάτω των ολίγων
λεπτών μπορούν μετά από εντολές των Διοικητών να ενεργοποιήσουν δυνάμεις από
ολόκληρη την περιφέρεια αλλά και όμορες περιφέρειες μετά από την υποβολή
σχετικών τηλεφωνικών αιτημάτων διατηρώντας ταυτόχρονα επάρκεια μέσων σε κάθε
περιοχή για ενδεχόμενα νέα συμβάντα.
Το
Πυροσβεστικό Σώμα είναι από τις λίγες υπηρεσίες στον ελλαδικό χώρο που μπορεί να μεταφέρει εντολές και να
τις εκτελέσει διαταγές της Ηγεσίας άμεσα δίχως χρονοτριβή ή γραφειοκρατικά
κολλήματα.
v Οργανώθηκαν σε κάθε Περιφέρεια πεζοπόρα
τμήματα άμεσης επέμβασης σε 24ωρη λειτουργία και αυτονομία μέσων και κίνησης.
v Καθημερινά εκπέμπεται μεγάλος αριθμός
δασικών περιπολικών και ομάδων πεζοπόρων σε επίκαιρα σημεία δασικών περιοχών
κάποια εκ των οποίων σε 24ωρη βάση.
v Η επάρκεια οχημάτων και καυσίμων
εξασφαλίζεται από τα πυροσβεστικά
συνεργεία και τα βυτιοφόρα μεταφοράς καυσίμων από το ίδιο το Σώμα με σημαντικές οικονομίες κλίμακας.
v Αναπτύσσεται καθημερινά ένα σύστημα
περιπολιών και ελέγχου των δυνάμεων προληπτικής πυροπροστασίας (περίπολα
εποπτών)
v Τα Πυροφυλάκια συντηρήθηκαν και
χρησιμοποιούνται με προσωπικό της υπηρεσίας ή των δήμων.
v Αποκτήθηκε και χρησιμοποιείται
εξοπλισμός για δημιουργία πυροσβεστικών εγκαταστάσεων μέσα στις δασικές
περιοχές με σκοπό να ελέγχεται άμεσα η
περίμετρος της πυρκαγιάς και να μικραίνει το ενεργό μέτωπο.
v Χρησιμοποιούνται άμεσα χωματουργικά
μέσα για διακοπή της συνέχεια της βλάστηση, αξιοποιούνται προβλέψεις για τις καιρικές
συνθήκες π.χ. τη φορά των ανέμων,
υγρασία, θερμοκρασία κ.α.
v Γίνεται πλήρη αξιοποίηση όλων των
πληροφοριών , του ανάγλυφου τις περιοχής του δασικού οδικού δικτύου και των
μετεωρολογικών δεδομένων.
v Όταν η δασική πυρκαγιά παίρνει
διαστάσεις αμέσως ενεργοποιούνται δυνάμεις από όμορες περιοχές , η πυρκαγιά
χωρίζεται σε τομείς και ένας Ανώτερος
Αξιωματικός έχει το γενικό πρόσταγμα και οι τομεάρχες Αξιωματικοί
τον έλεγχο των επιμέρους τμημάτων
της πυρκαγιάς.
v Υπάρχει διαρκής ενημέρωση και
επικοινωνία με τις Ένοπλες Δυνάμεις , την Ελληνική Αστυνομία και του φορείς των
Περιφερειακών Διοικήσεων προκειμένου να εξασφαλίζεται η απαιτούμενη συνδρομή σε
μέσα ή προσωπικό.
Η αεροπυρόσβεση για
την αντιμετώπιση μιας δασικής πυρκαγιάς λειτουργεί επικουρικά . Τα
εναέρια μέσα θα ανακόψουν το μέτωπο και στη συνέχεια οι επίγειες δυνάμεις είναι
αυτές που θα ολοκληρώσουν την αντιμετώπιση και πλήρη κατάσβεση της πυρκαγιάς.
Τα λίγα εναέρια μέσα εθνικά ή
ενοικιαζόμενα είναι γνωστό στους επιτελείς της Υπηρεσία ότι κοστίζουν και ότι κάθε ώρα πτήσης τους είναι πολύτιμη για αυτό και η
χρήση τους γίνεται με βάση συγκεκριμένο πρωτόκολλο.
Το
ενιαίο συντονιστικό κέντρο γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τη διαθεσιμότητα σε
πτητικά μέσα, ξέρει εξ αρχής ότι είναι
ελάχιστα γι αυτό και χρησιμοποιούνται με φειδώ και η διαχείριση τους γίνεται σε
κεντρικό εθνικό επίπεδο.
Για τον πολίτη ή το εικονολήπτη η
εικόνα ενός αεροσκάφους είναι σαφώς πιο επιβλητική και πιο θεαματική. Ίσως
είναι γι αυτό ο από μηχανής θεός. Αποτέλεσμα είναι κάποιοι να τα θεωρούν
πανάκεια για την δυσχερή κατάσταση που βιώνουν και άλλοι ως ένα εξαιρετικό εφέ
για αποτύπωση στο φωτογραφικό η τηλεοπτικό φακό.
Θα αναρωτηθεί κανείς αφού όλα είναι
τόσο τέλεια οργανωμένα γιατί οι δασικές πυρκαγιές υπάρχουν και προκαλούν μεγάλες καταστροφές ;
Οι δασικές πυρκαγιές είναι
αναπόφευκτες , είναι μέρος της ζωής των
μεσογειακών δασών. Τα μεσογειακά δάση είναι φτιαγμένα από τη φύση για να
καίγονται.
Δασικές πυρκαγιές Υπήρχαν , Υπάρχουν
και θα Υπάρχουν, στόχος μας είναι να μειώσουμε
την έκταση των καταστροφικών αποτελεσμάτων τους..
Δυστυχώς η οικονομική κρίση επέφερε
μείωση των δαπανών για δημόσιες επενδύσεις. Παράλληλα
ü η έλλειψη πληθυσμού στις ορεινές
περιοχές,
ü η σύγχρονη νέο-μετανάστευση στις
ορεινές περιοχές επέφερε μείωση της αγροτικής απασχόλησης
ü η ανάγκη διεύρυνσης και ανανέωσης των
βοσκοτόπων
ü η παραμέληση της καλλιέργειας
ελαιώνων
ü η εγκατάλειψη των δασών και η
αυξημένη ποσότητα βιομάζας εντός αυτών,
ü οι λαθροϋλοτομίες,
ü η ανεξέλεγκτη ρίψη ογκωδών ή μη απορριμμάτων σε ρέματα
ü οι αβλεψίες επισκέπτες περιαστικών δασών –δασών αναψυχής
ü Οι αστικοποίηση των δασών,
αποτελούν εν δυνάμει περιοχές με
υψηλό κίνδυνο έναρξης πυρκαγιών και δημιουργούν ικανές συνθήκες ώστε μια μικρή πυρκαγιά να λάβει εύκολα ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Η αυξημένη πρόληψη, οι επενδύσεις στο
δάσος και η οργανωμένη καταστολή των πυρκαγιών αποτελούν μια πειστική απάντηση
στο παραπάνω ερώτημα.
Προβλήματα υπάρχουν στον τομέα της
πρόληψης αλλά και της λκαταστολής των δασικών πυρκαγιών υπάρχουν. Τα βιώνουμε ,
τα ξέρουμε και θέλουμε την πολιτεία αρωγό στο να τα επιλύσουμε.
Αλλοίμονο αν εμείς ως επαγγελματίες
μείνουμε στατικοί στο σήμερα και δεν εξελιχθούμε μαθαίνοντας από τα λάθη και
ενσωματώνοντας την εμπειρία και τη γνώση και άλλων φορέων και υπηρεσιών .
Η εκπαίδευση και η πρακτική άσκηση
είναι ο δρόμος, η διαρκής συνεργασία όλων των φορέων της πολιτείας μεταξύ τους και με αυξημένη την
ευαισθησία των πολιτών αποτελεί τον
αλγόριθμο εκείνον που θα επιφέρει τη βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων
υπηρεσιών τόσο στο δάσος όσο και στο έργο της δασοπυρόσβεσης με τη
μείωση των αρνητικών συνεπειών μιας δασικής πυρκαγιάς.
Από τη δική μας πλευρά παρά τον
διαρκώς μειούμενο προϋπολογισμό, το πλήθος των ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά και την παλαιότητα του
μηχανολογικού εξοπλισμού ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ
ακάθεκτοι.
Με απόλυτη επαγγελματική ευσυνειδησία,
με άπειρες απλήρωτες ώρες εργασίας του προσωπικού, συνεχίζουμε καθημερινά νύχτα
και μέρα, 365 ημέρες το χρόνο προσπαθούμε πάντοτε για το καλύτερο.
Με πυξίδα τις αρχές του αλτρουισμού
και της προσφοράς , έχουμε στο κέντρο
πάντοτε τον πολίτη, ώστε να αποτελούμε γι αυτόν
ομπρέλα προστασίας και παροχής βοήθειας σε ΟΛΕΣ τις καταστάσεις έκτακτης
ανάγκης.
Δαμιανός Ελευθέριος
Πυρονόμος